GOUDEN RIJST
De discussie over gouden rijst verdient meer dan een karikatuur

Vandaag, woensdag 7 februari, keurde het Europees Parlement een wetsvoorstel goed over de toekomst van NGT’s (nieuwe genomische techieken zoals CRISPR) in de landbouw. Dat is uitermate belangrijk, want anders zou de CRISPR-technologie in dezelfde situatie terecht zijn gekomen als die van ggo’s, waarbij een te strenge regelgeving het potentieel van de technologie compleet zou verstikken.  

​

Dat scenario zou een drama geweest zijn voor iedereen die begaan is met klimaatverandering, landbouw en wetenschap. CRISPR-gewassen kunnen oogstverliezen door klimaatverandering minimaliseren, door die gewassen bijvoorbeeld hitteresistenter te maken. Dat kan ook met klassieke veredeling, maar dat is een proces dat tientallen jaren kan duren.

 

Bovendien kunnen CRISPR-gewassen het gebruik van pesticiden en meststoffen drastisch verminderen. Dit leidt tot minder schadelijke stoffen in onze rivieren en zeeën, wat zorgt voor een schonere en gezondere natuur. Tenslotte zorgen CRISPR-gewassen ook voor minder CO2-uitstoot, omdat ze door hun hogere productiviteit minder landgebruik vereisen, wat tot minder ontbossing leidt.

​

De goedkeuring van dit voorstel is dus een fantastische win voor wetenschap en voor duurzame en klimaatresistente landbouw. WePlanet speelde een belangrijke rol achter de schermen en kon Europarlementariërs beïnvloeden dankzij de massale steun van 37 Nobelprijswinnaars en meer dan 1500 wetenschappers voor onze Open Brief, waarin we Europarlementariërs opriepen om in lijn met de wetenschap moeten stemmen. Maar wat is CRISPR nu eigenlijk, en waarom moeten we er niet bang voor zijn?

​

CRISPR: een vorm van precisieveredeling

​

CRISPR is een baanbrekende techniek die wetenschappers in staat stelt om heel precies aan het DNA van planten te sleutelen. ‘Precisieveredeling’, met andere woorden. Stel je voor dat je in een Word-document werkt en je kiest ervoor om alleen bepaalde letters aan te passen. Zo werkt CRISPR ook, maar dan met planten: we wijzigen op een veilige manier alleen wat nodig is in het DNA, zonder dat je er soortvreemd DNA aan hoeft toe te voegen.

​

Deze techniek spiegelt in feite op een zeer gerichte manier wat er in de natuur op willekeurige wijze gebeurt. In de natuur kunnen namelijk spontane mutaties in het plantengenoom optreden, alsof lukraak lettertjes in het Word-document aangepast worden, terwijl met CRISPR gekozen kan worden welke lettertjes nu exact gewijzigd worden. Het opent de deur naar een landbouw die sterker en milieuvriendelijker is, met gewassen die beter zijn voorbereid op onze toekomst.

​

Twee categorieën

Het wetsvoorstel dat vandaag werd goedgekeurd maakt onderscheid tussen 2 categorieën op basis van de toepassingen van CRISPR-gewassen, elk met een verschil in behandeling qua regelgeving. Indien slechts enkele lettertjes in het plantengenoom gewijzigd worden, dan vallen deze CRISPR-gewassen onder categorie 1, terwijl categorie 2 alle CRISPR-gewassen omvat waarbij meer dan 20 lettertjes aangepast wordt, of waarbij toch soortvreemd DNA wordt toegevoegd aan het plantengenoom.

​

De onderliggende redenering is eigenlijk vrij simpel: categorie 1 slaat op planten die zouden kunnen ontstaan op een natuurlijke manier of via klassieke veredelingstechnieken, terwijl categorie 2 planten, net zoals ggo’s, enkel in een labo kunnen ontstaan. De wetgeving onttrekt categorie 1 dus (terecht) uit de ggo-wetgeving, aangezien het risico als even groot beoordeeld wordt als klassieke gewassen. Voor categorie 2 blijft de bestaande strenge ggo-regelgeving nog steeds van kracht.

​

Hoewel er ook voor ggo-technologie een wetenschappelijke consensus is over dat ze veilig zijn voor milieu en mens, moeten degenen die bezorgd zijn over ggo’s beseffen dat het resultaat van deze stemming niets verandert aan de ggo-regelgeving zelf, maar dat juist bestendigd wordt dat ggo-toepassingen van CRISPR-technologie nog steeds onder deze strenge regelgeving vallen.

​

Opmerkelijk is dat minder precieze veredelingstechnieken, zoals mutagenese, waarbij duizenden willekeurige mutaties veroorzaakt worden door zaden bloot te stellen aan chemicaliën of straling, een veel minder strenge veiligheidsbeoordeling hebben. Dat is het equivalent van een kat die over je toetsenbord wandelt terwijl je Word-bestand open staat, en tevreden zijn met het toevallige resultaat. Europa heeft vooral dus lang wat als ‘natuurlijk’ gepercipieerd wordt als leidraad genomen voor haar veiligheidsbeoordelingen, en niet de precisie van de veredelingstechniek zelf.

Een tool in de gereedschapskist, ongeacht het landbouwmodel

​

Maar wat met het landbouwmodel en patenten, waar critici van biotechnologie het zo vaak over hebben? CRISPR is een tool in de gereedschapskist, die zowel in conventionele landbouw als biolandbouw zou kunnen ingezet worden.

CRISPR kan zelfs een belangrijke rol spelen in de biologische landbouw door het verschil in opbrengst tussen traditionele en biologische teeltmethoden kleiner te maken, iets wat ex-directeur Urs Niggli van het Zwitsers onderzoeksinstituut voor biolandbouw ook bepleit. Desondanks zullen zelfs categorie 1 CRISPR-gewassen niet in de biolandbouw ingezet mogen worden.

​

Ook wie wakker ligt over patenten hoeft zich geen zorgen te maken. Recent werd in de Europese milieucommissie een amendement gestemd dat “NGT-planten, plantaardig materiaal, delen daarvan, genetische informatie en de daarin vervatte proceskenmerken niet octrooieerbaar zijn”. Dit zorgt ervoor dat de komende stemming zich kan richten op waarover het écht moet gaan: een wettelijk kader rondom het vrije gebruik van de technologie zelf.

​

Iedereen wint

​

Bovendien wint zowel de boer als de consument bij CRISPR. Wetenschappelijk onderzoek stelt namelijk dat de hogere productiviteit van ggo’s meer winst voor boeren oplevert, wat ook te verwachten valt voor CRISPR-gewassen. Het zou de ontevreden boeren die afgelopen week op straat kwamen dus kunnen helpen.

​

Met precisieveredeling kunnen we ook de diversiteit van gewassen vergroten, waardoor vergeten oer-rassen teruggebracht kunnen worden op ons bord. Bovendien kan CRISPR de voedselzekerheid verhogen en zelfs de kosten voor de consument verlagen. In een tijd van geopolitieke spanningen is dit belangrijker dan ooit.

​

Tenslotte kan CRISPR ons helpen om met minder kunstmest toch hogere opbrengsten te halen, zonder afhankelijk te zijn van Russische kunstmest. Een sterke positie in CRISPR-technologie versterkt dus niet alleen onze voedselzekerheid, maar ook onze geopolitieke positie.